Ik vind taal fascinerend en als liefhebber van schrijven is dat natuurlijk een nogal voorspelbare uitspraak. Mijn gepuzzel met woorden zorgt soms echter wel voor obstakels, want iedereen neemt taal zo serieus! Een voorbeeld?
“Je moet gewoon even nadenken, want zwarte koffie is toch veel lekkerder als koffie met melk? Het is de enigste koffie die ik drink.”
Uiteraard… Het is lekkerder DAN en het is de ENIGE koffie die je drinkt. Voor mij zit er nog een verschrikkelijk punt in deze zin, namelijk: “Je moet gewoon even nadenken.” Help! Van wie? Waarom moet ik dat?! “Nee…” zegt men dan vaak, “ik bedoel gewoon dat je daar eens over kunt nadenken.” Zeg dat dan! Iemand kan overigens zeggen dat zwarte koffie lekkerder is, maar wat diegene eigenlijk bedoelt te verwoorden is dat hij of zij de voorkeur geeft aan zwarte koffie. Het is namelijk een mening en geen universele waarheid, toch?
Nog een voorbeeld: “Ik probeer echt niet te zeggen dat je het fout doet. Het is niet raar, zoals jij dit aanpakt, maar ook niet echt juist.”
Argh! Zeg wat je wilt zeggen! De essentie is (in mijn beleving): “Ik vind dat je het fout doet en bovendien vind ik jouw aanpak nogal raar.” Als we het niet denken, kunnen we het niet zeggen. Om iets te zeggen, moet je het namelijk eerst bedenken… De persoon in kwestie zou ook kunnen zeggen: “Ik vind het logisch dat je dit zo aanpakt” of: “Ik begrijp waarom je dit zo aanpakt”. In plaats daarvan zegt deze persoon: “Het is niet raar.” Om nog niet te spreken over het onpersoonlijke ‘het’, in plaats van ‘ik vind’. Dit doet me denken aan: “Ze zeggen dat het slechts is om veel patat te eten”. Wie zijn ‘ze’, vraag ik me dan af… Of: “Iedereen weet dat melk gezond is!” O ja? Echt iedereen? Iedereen op de hele wereld? “Nee, gewoon, bij wijze van spreken…”
Enfin. Een woord is een groep spraakklanken met een eigen betekenis, Die betekenis is, zoals veelal blijkt, zeer van belang en vaak ook misleidend. Als we spreken over een ‘kopje’, hebben we het eigenlijk over een ‘drinkkommetje’. Een beker valt onder ‘drinkgerei’ en we kunnen dit ook wel een drinkbeker noemen. Wanneer we bloemen in een beker zetten, is het dan een vaas? Een vaas is een vazen vaatwerk, zegt de Van Dale. Een vaas is meestal meer hoog dan breed en hiermee doelen we veelal op een bloemenvaas. Toch geven we zelf ook betekenis aan woorden, want die betekenis is afhankelijk van waar we (in dit geval) het voorwerp voor gebruiken. Als we drinken uit een vaas, is het opeens een beker en geen ‘drinkvaas’. Een mok is trouwens een drinkbeker met een oor. Een koffiekopje noemt de Van Dale een drinkkommetje, terwijl dat wat wij ‘kopje’ noemen – net als een mok – wel degelijk een oor heeft. Snap je het nog?
Taal is een bundeling van spraakklanken, waarmee we gedachten en gevoelens aan anderen kenbaar kunnen maken. De boodschap komt echter niet altijd zo gemakkelijk over en tja… eigenlijk is dat ook helemaal niet singulier. Je weet wel: merkwaardig, vreemd, curieus, raar. Ach… we kiezen niet allemaal dezelfde woorden om onze boodschap over te brengen, maar gelukkig gebruiken we allemaal wél dagelijks een vaas… eh, ik bedoel een drinkbeker, kopje, dinges…
