Gepubliceerd op www.bodhitv.nl
Wat zou jij doen, als je nog maar kort te leven had? Zou je fouten goedmaken, accepteren en het leven loslaten of je juist vastbijten in wat was en wat zou kunnen zijn? Het overkomt Uxbal, vader van twee jonge kinderen. Hij heeft prostaatkanker, ver uitgezaaid. In de tijd die nog over is, probeert Uxbal het juiste te doen en zijn geliefden op een goede manier achter te laten.
Uxbal is een soort paranormaal begaafde straatritselaar die te horen krijgt dat hij spoedig zal overlijden. Hij verdient zijn geld door op te treden als tussenpersoon voor illegaal geïmmigreerde Afrikanen die op straat spullen verkopen en de illegaal geïmmigreerde Chinezen die deze producten maken. Ondertussen probeert hij ook nog voor zijn twee kinderen te zorgen, omdat zijn ex-vrouw lijdt aan een bipolaire stoornis en de zorg voor de kinderen niet op zich kan nemen. Uxbal is charmant, maar onhandig in het maken van de juiste keuzes. Hij wil alles graag goed doen, maar slaagt hier veelal niet in. In de laatste periode van zijn leven doet hij zijn best om in het reine te komen met zichzelf, om het leven los te laten en zich op te maken voor het volgende deel van zijn reis.
Duisternis en licht
Op het eerste gezicht is alles aan de film verre van “biutiful”. Alles doet schimmig, oud, armoedig, negatief of pijnlijk aan. Maar wanneer je verder kijkt, verbergt de film een grote dosis schoonheid, te vinden in de liefde voor zijn kinderen; de manier waarop hij iedereen blij wil maken en alles goed wil doen; hoe hij zichzelf probeert te vergeven voor zijn fouten; het accepteren van de omstandigheden en de band die op het eind ontstaat tussen Uxbal en de vrouw van een Afrikaanse kennis. De schoonheid in de film ziet er alleen niet altijd uit zoals je zou verwachten en je vindt het ook niet altijd waar je het denkt te zullen vinden. Uxbal moet net zo hard het licht zoeken door de duisternis.
Deze film, van regisseur Alejandro González Iñárritu (van de alom geprezen ‘Babel’), draait in eerste instantie natuurlijk om Uxbal en de heftige gebeurtenissen die zich in de zijn leven voordoen. Maar de Mexicaanse regisseur snijdt ook andere belangrijke onderwerpen aan, zoals drugs, criminaliteit, prostitutie, armoede, enzovoorts. Het zijn thema’s die niet alleen herkenbaar en belangrijk zijn, maar die vandaag de dag een grote rol spelen in veel wereldsteden.
Het is zoals het is
Alles aan de situatie van Uxbal lijkt te schreeuwen dat hij onmisbaar is en niet dood kan gaan, maar bevinden we ons als mens eigenlijk niet altijd in zo’n situatie? Wanneer komt het wél uit? Waarschijnlijk nooit. Uxbal heeft twee jonge kinderen en probeert zo goed en zo kwaad als dat gaat voor hen te zorgen. Hij wil niet dood en vraagt zich af waar hij dit aan heeft verdient. ‘Je kunt het leven loslaten of je kunt je erin vastbijten, zoals veel mensen doen’, zegt iemand hem. En daar draait de film dan ook om. Laat je los of houd je vast? Loslaten is overigens één ding, maar op een goede manier loslaten is iets anders. Uxbal probeert de juiste manier voor hem te vinden. Hij wil niet dood, dat is duidelijk. ‘Maar je gaat wel dood’, antwoordt iemand hem vastberaden en toch vol mededogen. En ja, spijtig genoeg is dat zoals het is.
Vergankelijkheid als zekerheid
Niets blijft altijd hetzelfde en soms zelfs niet eens voor lang. Uxbal moet afscheid nemen van zijn kinderen en zijn ex-vrouw lijdt aan een bipolaire stoornis. Ooit waren ze samen gelukkig en vroeg hij haar ten huwelijk, maar ook die mooie momenten zijn vergankelijk. De zieke Uxbal verliest ook de gezondheid en kracht die hij in betere tijden had. Hij ziet zijn leven wegglippen en staat oog in oog met de gevreesde vergankelijkheid. Alles wat hij verliest, geeft hem echter ook iets. Uxbal raakt meer gefocust op wat hij echt belangrijk vindt. Hij probeert het goede te doen, zoekt vergeving, probeert vrede te vinden met zichzelf en zich klaar te maken voor zijn vertrek. De enige zekerheid die we als mens hebben, is dat niets hetzelfde blijft. Relaties, mensen, levens, fouten, schoonheid, liefde, haat… alles vergaat, vroeg of laat. ‘Biutiful’ toont ons dat op een confronterende en menselijke manier. De enige vraag is daarom: wat doe je met de tijd die je nog hebt? Vechten tegen dat wat onvermijdelijk is, of doen wat je moet (of wilt) doen?
Acceptatie: licht in de duisternis
Javier Bardem vertolkt de rol van Uxbal niet alleen op geniale wijze, hij ís Uxbal. Zijn bijdrage aan deze film speelt een cruciale rol, omdat de hele film eigenlijk leunt op het personage van Uxbal. Het personage leeft en vecht, is menselijk, maakt fouten, voelt spijt en angst, zoals wij allemaal. Dat maakt Biuitiful een menselijke film, die onderwerpen aankaart die ons allemaal bezighouden. De omstandigheden zijn verre van perfect, maar uiteindelijk kies je zelf hoe je met die omstandigheden omgaat en hoe je je erdoor laat beïnvloeden. Of je nu te horen krijgt dat je binnen korte tijd zal sterven of leeft in omstandigheden die je graag anders zou hebben; de sleutel ligt niet om je heen maar in jezelf. Loslaten, aanvaarden, anders leren kijken en roeien met de riemen die je hebt, dáár draait het om. Duisternis kunnen we overal en altijd vinden, maar de kunst is om het licht te vinden. Niet door de andere kant op te kijken, maar door de duisternis te accepteren en het licht ín de duisternis te zien.
Met Javier Bardem, Maricel Álvarez, Hanna Bouchaib e.a.
Regie: Alejandro González Iñárritu
